Ποντάρουμε τα πάντα σε ένα μικρό ενδεχόμενο
Παρατηρήσεις για την διολίσθηση σε έναν ευρύτερο πόλεμο
Καλή εβδομάδα,
Χτες αναρωτήθηκα πόσοι πραγματικά καταλαβαίνουμε το εξής: Ολόκληρη η στρατηγική της Δύσης για την αποφυγή ευρύτερου πολέμου -και η λογική πίσω από τις σαρωτικές κυρώσεις, που μόλις μετέτρεψαν τα ρούβλια σε χαρτοπετσέτες - βασίζεται στην υπόθεση ότι κάποιοι από το εσωτερικό της Ρωσίας θα ανατρέψουν τον Πούτιν και ότι αυτοί οι κάποιοι θα έχουν διαφορετική αντίληψη για τα συμφέροντα της Ρωσίας από τη δική του. Πώς είναι δυνατόν να έχουμε ποντάρει τα πάντα σε αυτό το μικρό ενδεχόμενο;
Έχουμε μπει σε μια ξέφρενη λογική κλιμάκωσης και πανηγυρίζουμε κι όλας. Όχι, αυτό που συμβαίνει δεν είναι απλά μια παράνομη και απάνθρωπη εισβολή μιας χώρας σε μια άλλη. Έχουμε δει τέτοιες, δυστυχώς, πολλές. Αυτό που συμβαίνει μπορεί να σύρει την Ευρώπη - να μας σύρει όλους- σε έναν πόλεμο που δεν μπορούμε να διανοηθούμε.
Τα πράγματα είναι πολύ απλά. Οι Ρώσοι είχαν προειδοποιήσει με χίλιους τρόπους ότι θεωρούν την ένταξη της Ουκρανίας στο ΝΑΤΟ ως την πιο έντονη κόκκινη γραμμή που μπορεί να υπάρξει. Η Δύση απτόητη, αρνήθηκε να δώσει τις διαβεβαιώσεις που ζήτησε η Ρωσία. Η Ρωσία προειδοποίησε ότι θα υπάρξουν "στρατιωτικές-τεχνικές συνέπειες". Πράγματι, εξαπέλυσε πόλεμο για να κατακτήσει την Ουκρανία.
Το επόμενο πράγμα που είπε ο Πούτιν είναι ότι όσοι προστρέξουν σε βοήθεια προς την Ουκρανία θα βρεθούν αντιμέτωποι με συνέπειες που δεν έχουν ζήσει ποτέ στην ιστορία τους. Ουσιαστικά απειλεί με πυρηνικά όπλα. Η Δύση απτόητη, στέλνει όπλα στην Ουκρανία. Το ΝΑΤΟ ενεργοποίησε για πρώτη φορά στην ιστορία του τη Δύναμη Ταχείας Επέμβασης και υπενθύμισε στον Πούτιν ότι διαθέτει και αυτό πυρηνικά όπλα. Εδώ και δύο εβδομάδες βρίσκεται στην Πολωνία η 82η αερομεταφερόμενη μεραρχία των ΗΠΑ. Πρόκειται για την δύναμη κρούσης της αμερικανικής πολεμικής μηχανής. Χθες ο Πούτιν έθεσε το πυρηνικό οπλοστάσιο της Ρωσίας σε κατάσταση επιφυλακής. Αυτό σημαίνει ότι οι βόμβες φορτώθηκαν στα στρατηγικά βομβαρδιστικά, ότι μέσα στα σιλό οι πύραυλοι τροφοδοτήθηκαν με καύσιμα και ότι τα υποβρύχια βρίσκονται σε βάθος κατάλληλο για εκτόξευση. Ρώτησε κανείς τους λαούς της Ευρώπης αν θέλουν να εμπλακούν σε κάτι τέτοιο;
Ένα από τα πράγματα που είχε πει ο Πούτιν απευθυνόμενος στην Ευρώπη, πριν ξεκινήσει όλο αυτό ήταν "Θα συρθείτε σε έναν πόλεμο χωρίς να το θέλετε. Θα ενεργοποιηθεί το άρθρο 5 και ούτε που θα προλάβετε να ανοιγοκλείσετε τα μάτια σας" (το άρθρο 5 του καταστατικού του ΝΑΤΟ είναι η ρήτρα αμοιβαίας συνδρομής, αν πχ η Ρωσία βομβαρδίσει φορτία όπλων που κατευθύνονται προς την Ουκρανία και βρίσκονται στην Πολωνία, θα είναι σαν να είμαστε όλοι σε πόλεμο με τη Ρωσία)
Εκεί βρισκόμαστε, χωρίς καμία προοπτική αποκλιμάκωσης στον ορίζοντα. Οι ελπίδες για τις συνομιλίες που θα γίνουν σήμερα στη Λευκορωσία είναι μικρές. Κι όμως, υπήρχαν τρόποι να μην ξεκινήσει ποτέ αυτός ο πόλεμος. Δεν τους επιλέξαμε. Υπάρχουν τρόποι να μην ξεφύγει από τα σύνορα της Ουκρανίας. Ούτε αυτούς τους επιλέγουμε. Ελπίζουμε απλά ότι ο Πούτιν θα εξαφανιστεί, ότι θα ζοριστεί, θα το ξανασκεφτεί, ότι θα τον ανατρέψουν και άλλα τέτοια.
Αυτό όμως δεν είναι υπεύθυνη πολιτική. Είναι μαγική σκέψη.
Αφού δημοσίευσα το παραπάνω κείμενο στο Facebook, πολλοί απαντήσατε και σας ευχαριστώ γι αυτό. Σε περίπτωση που δεν έχετε τίποτα καλύτερο να κάνετε, ακολουθεί ο διάλογός μου με τον ιστορικό Στάθη Καλύβα, σε σωστή σειρά, με κατάρες εναντίον του Facebook που εμφανίζει σχόλια ανακατεμένα και κανείς δεν μπορεί να παρακολουθήσει μια ανταλλαγή επιχειρημάτων.
ΚΑΛΥΒΑΣ: Κάνετε ένα μεγάλο λάθος: ερμηνεύετε την πολιτική του Πούτιν με όρους διεθνούς ασφάλειας όταν η συμπεριφορά του δείχνει πως απλά δεν ισχύει κάτι τέτοιο. Αν τον ενδιέφερε η ασφάλεια της Ρωσίας και μόνο αυτή, θα συνέχιζε να πιέζει διχως να εισβάλλει. Η εισβολή και μάλιστα με τον λόγο που την συνοδεύει και που δεν λαμβάνετε υπόψη σας δείχνει εντελώς άλλη ιδεολογία και στόχευση: αυτοκρατορική, αποικιακή και με έντονη απόρριψη των αξιών του Δυτικού κόσμου. Έχω την αίσθηση πως η (καθ' όλα αποδεκτή) αντιπάθεια σας για τον φιλελεύθερο καπιταλισμό σας οδηγεί στα στοιχειώδη αυτά ερμηνευτικά σφάλματα.
Ε. ΜΠ. : Ναι είναι γνωστό εξάλλου ότι όσοι επικρίνουν τις ακρότητες του φιλελεύθερου καπιταλισμού θεωρούν τον Πούτιν πρότυπο. (χαμόγελο) Βαμμένοι κομμουνιστές όπως ο Χένρι Κίσιγκερ είχαν προειδοποιήσει για τους κινδύνους της επέκτασης του ΝΑΤΟ. (της επέκτασης σε Πολωνία, Βαλτικές κτλ, δεν του περνούσε καν από το μυαλό η ιδέα ότι θα σκόπευε να επεκταθεί και στην Ουκρανία). Σημειώστε ότι δεν απορρίπτω την θεωρία ότι ο Πούτιν έχει "κόψει καπίστρι" και ότι αν η Δύση διαπραγματευόταν σοβαρά μαζί του για τις εγγυήσεις ασφαλείας που ζητούσε, πάλι το αποτέλεσμα θα ήταν το ίδιο. Αλλά δεν διαπραγματεύθηκαμε και έτσι δεν θα μάθουμε ποτέ.
ΚΑΛΥΒΑΣ: Το πάτε αλλού. Θα σας θυμίσω όμως πως και η ελληνική επανάσταση έθεσε θέματα για την Οθωμανική ασφάλεια ή πως το τέλος της Γαλλικής αποικιακής αυτοκρατορίας έθεσε θέματα ασφαλείας για την Γαλλία αλλά δεν ήταν και σωστά αυτή η οπτική που κυριάρχησε. Οι Βαλτικές χώρες και η Ουκρανία είναι εκείνες που επιθυμούν στενότερη σύνδεση με την Δύση για πολύ απλούς και κατανοητούς λόγους. Αυτές όμως οι πλευρές διαφεύγουν καμμία φορά από τους Μεττερνιχ και τους Κίσσινγκερ που επικαλείστε σήμερα.
Ε. ΜΠ. : Σε αντίθεση με τον Μέτερνιχ που ήθελε να διατηρηθεί η οθωμανική αυτοκρατορία, ο Κίσιγκερ καλωσόρισε την κατάρρευση της Σοβιετικής Ενωσης, για την οποία εξάλλου εργάστηκε σκληρά. Απλώς ήθελε να προστατεύσει τον δυτικό κόσμο από τις συνέπειες μιας αυτοκρατορικής υπερέκτασης. (ή υπερεπέκτασης, εσείς θα μου πείτε ποια είναι η σωστή μετάφραση)
ΚΑΛΥΒΑΣ: Ο Μέτερνιχ δεν κατάλαβε πως η εξέγερση των Ελλήνων δεν ήταν απλά ή μόνο θέμα διεθνούς γεωπολιτικής και ασφάλειας, όπως και ο Κίσινγκερ και οι ακραίοι ρεαλιστές δεν αντιλαμβάνονται πως οι επιλογές των Ουκρανών δεν είναι απλά θέμα γεωπολιτικών ισορροπιών.
Ε. ΜΠ. : Αυτό είναι πράγματι μια χρήσιμη παρατήρηση σχετικά με τους εσωτερικούς λόγους που οδήγησαν στην τωρινή κατάσταση (υπάρχουν και εξωτερικοί, ας μην κρυβόμαστε). Αλλά το γιατί φθάσαμε εδώ που φθάσαμε είναι διαφορετικό θέμα από το αν υπάρχει κίνδυνος σοβαρής κλιμάκωσης ή όχι.