Γεια σας,
Εδώ τα νεότερα από μία μάχη που μπορεί να κρίνει το πόσο γρήγορα θα τελειώσει η πανδημία.
Σε μια θεαματική απομάκρυνση από την πάγια πολιτική των ΗΠΑ, η Αμερικανίδα εκπρόσωπος Εμπορίου, Κάθριν Τάι, ανακοίνωσε ότι η κυβέρνηση Μπάιντεν θα υποστηρίξει την ελεύθερη χρήση της διανοητικής ιδιοκτησίας (πατέντες, μέθοδοι παραγωγής κ.λπ.) για τα εμβόλια του κορωνοϊού. Η κίνηση πανηγυρίστηκε σε όλα τα μήκη και τα πλάτη της Γης, ενώ προξένησε αμηχανία στην έδρα της ευρωπαϊκής φαρμακοβιομηχανίας, όπως φάνηκε από τις απορριπτικές δηλώσεις της Γερμανίδας καγκελαρίου Μέρκελ.
Το σύνολο της διεθνούς κοινότητας, με βασικότερες εξαιρέσεις τη Γερμανία, την Ελβετία, τη Βρετανία και την Ιαπωνία, συμφωνεί με την άρση της ισχύος των πατεντών για τα εμβόλια του κορωνοϊού. Ακόμη και στη Βραζιλία του Μπολσονάρο, την ημέρα που οι νεκροί έφθασαν τις 400.000, η Γερουσία ψήφισε να αρθούν οι πατέντες των εμβολίων.
Το διακύβευμα πλέον είναι πόσο πλατιά ή πόσο περιορισμένη θα είναι η απελευθέρωση των πατεντών και αν θα γίνει αρκετά γρήγορα ή αν ο πλανήτης θα πρέπει να περιμένει την πιθανή αντικατάσταση των Χριστιανοδημοκρατών από τους Πρασίνους στην καγκελαρία της Γερμανίας, στα τέλη Σεπτεμβρίου.
Το βασικό επιχείρημα όσων υποστηρίζουν ότι η απελευθέρωση των πατεντών δεν θα αλλάξει τίποτα («θεατρική κίνηση» την αποκάλεσε η φαρμακοβιομηχανία) είναι ότι δεν λύνει το άμεσο πρόβλημα. Πράγματι, το πιο άμεσο θα ήταν να διατεθούν στις φτωχές χώρες τα περισσεύματα εμβολίων που έχουν αποθηκεύσει ή παραγγείλει οι πλούσιες χώρες. Επίσης, να αυξηθεί η παραγωγή από όσες εταιρείες κατέχουν ήδη τις πατέντες, την τεχνογνωσία και τις γραμμές παραγωγής και δεν χρειάζεται να ξεκινήσουν από το μηδέν. Και οι δύο αυτές προτάσεις είναι εύλογες, αλλά εντελώς ανεπαρκείς. Αν οι ΗΠΑ δωρίσουν άμεσα τα 30 εκατομμύρια δόσεις AstraZeneca που τους περισσεύουν, θα είναι μια ευπρόσδεκτη σταγόνα στον ωκεανό του παγκόσμιου πληθυσμού των 7,8 δισεκατομμυρίων, από τα οποία έχει εμβολιαστεί μόλις το ένα δισεκατομμύριο.
Η Pfizer, η BioNTech, η Μοderna, η Johnson & Johnson και η AstraZeneca ανακοινώνουν διαρκώς αυξήσεις της παραγωγής τους, αλλά παρ’ όλα αυτά δεν προβλέπεται να υπάρχουν αρκετά εμβόλια για την κάλυψη του παγκόσμιου πληθυσμού έως το 2024. Τι είδους μεταλλάξεις θα έχουν παρατηρηθεί έως τότε και αν τα εμβόλια θα τις καλύπτουν ή αν θα χρειάζονται νέοι γύροι εμβολιασμών για όλους, είναι κάτι που θα προτιμούσαμε να μη μάθουμε.
Αν η κυβέρνηση Μπάιντεν έχει αποφασίσει σοβαρά να διευρύνει την πρόσβαση στα εμβόλια πρέπει να φροντίσει ώστε μαζί με την άρση των πατεντών (άρση των νομικών εμποδίων) να αρθούν και τα τεχνικά εμπόδια, δηλαδή να μεταφερθεί τεχνογνωσία στους νέους παίκτες που θα μπουν στη μάχη της παραγωγής. Η αμερικανική κυβέρνηση έχει τον τρόπο να υποχρεώσει τις εταιρείες να το πράξουν, αρχίζοντας από τη Moderna και την Johnson & Johnson, τα εμβόλια των οποίων παρήχθησαν με χρηματοδοτήσεις του αμερικανικού δημοσίου. Από τη στιγμή που θα αρθούν τα νομικά και τεχνικά εμπόδια, οι ειδικοί εκτιμούν πως η παραγωγή εμβολίων θα χρειαστεί 3 με 4 μήνες. Η εκτίμηση ανήκει μεταξύ άλλων στον πρώην επικεφαλής του χημικού τμήματος της Moderna, Σουχαΐμπ Σιντικί.
Αλλα εμπόδια περιλαμβάνουν τη σπάνι πρώτων υλών και το κόστος των επενδύσεων. Ισως όμως το μεγαλύτερο εμπόδιο είναι η πολιτική επιρροή των κατεστημένων παικτών. Οι Pfizer/BioNTech αναμένουν ότι το 2021 ο τζίρος από το εμβόλιο του κορωνοϊού θα ανέλθει σε 26 δισεκατομμύρια δολάρια, με ποσοστό κέρδους λίγο μικρότερο από το 30%. Για τη Moderna, ο φετινός τζίρος υπολογίζεται στα 19 δισ. δολάρια. Αν δεν αλλάξει τίποτα, το 2022 προβλέπεται ακόμη καλύτερο. Αν, αντιθέτως, υποχρεωθούν να απελευθερώσουν πατέντες και τεχνογνωσία, θα αποζημιωθούν αλλά όχι με τέτοια ποσά. Ισως, πίσω από όλες τις προειδοποιήσεις για την αποτυχία του εγχειρήματος άρσης των πατεντών να κρύβεται η ανησυχία μήπως αυτό πετύχει.
Επιπλέον
Η φαρμακοβιομηχανία υποστηρίζει ότι σπανίζουν τα πλαστικά δοχεία (βιοαντιδραστήρες μίας χρήσης) που απαιτούνται για την παραγωγή των εμβολίων. Εδώ ο Ματ Στόλερ εξηγεί γιατί συμβαίνει αυτό. Με δυο λόγια: Τέσσερις μεγάλες εταιρείες αγόρασαν όλες τις υπόλοιπες, αύξησαν τις τιμές και σχεδιάζουν έτσι τα προϊόντα ώστε να “κουμπώνουν” μόνο με τα δικά τους εξαρτήματα, αντί να υπάρχουν κοινά πρότυπα. Επίσης, προστατεύουν κάθε βήμα της παραγωγής με πατέντες. Έτσι, αποτρέπεται η είσοδος νέων παικτών και όλος ο κόσμος κρέμεται από αυτές τις τέσσερις εταιρείες.
Εδώ έχουμε την αντίθετη άποψη, μία Ινδή νομικός ειδική στις πατέντες, η Τζαϊσρι Βάταλ υποστηρίζει ότι ο κορωνοϊός είναι διαφορετική περίπτωση από το έιτζ, όπου η άρση των πατεντών ήταν πράγματι σωτήρια. Και εκείνη όμως πιστεύει ότι η βασική τεχνολογία mRNA - μια συγκλονιστική επιστημονική κατάκτηση που μπορεί να έχει εφαρμογές σε εμβόλια για πολλές άλλες ασθένειες- ίσως θα έπρεπε να είναι ανοικτή και οι πατέντες να αφορούν τις συγκεκριμένες εφαρμογές της βασικής τεχνολογίας. Ολη η συλλογιστική της Βατάλ βασίζεται στην υπεραισιόδοξη άποψη ότι οι υπάρχουσες εταιρείες θα έχουν παράξει ως τα μέσα του 2022 όσες δόσεις χρειάζεται ο παγκόσμιος ενήλικος πληθυσμός (για να είμαστε δίκαιοι, η εκτίμηση αυτή έγινε πριν βγει ο CEO της Pfizer Αλμπερ Μπουρλά και δηλώσει ότι θα χρειαστεί και τρίτη δόση εμβολίου). Η Βάταλ αναγνωρίζει την αποτυχία του μηχανισμού Covax να διανείμει εμβόλια στο μεγαλύερο μέρος του πλανήτη και προτείνει να δημιουργηθεί ένας νέος διακυβερνητικός οργανισμός που θα συνομιλεί με τις φαρμακοβιομηχανίες στο όνομα της διεθνούς κοινότητας, θα αγοράσει υποχρεωτικά όλα τα εμβόλια και θα τα διανείμει- κάτι σαν αυτό που έκανε η ΕΕ, αλλά σε παγκόσμια κλίμακα.
Και τέλος εδώ το περιοδικό Atlantic δίνει μια ιδέα για το πώς θα μπορούσε να αποκεντρωθεί η παραγωγή με την άρση των πατεντών, προδίδοντας και το γεωπολιτικό άγχος της δύσης για την ευκολία με την οποία αποκεντρώνεται η παραγωγή του ρωσικού εμβολίου. Το πόσο mainstream θεωρείται πλέον η πρόταση για άρση των πατεντών δίνει το γεγονός ότι το άρθρο υπογράφεται από την Τσέλσι Κλίντον.
Αυτά ως τροφή για σκέψη,
Σας χαιρετώ,
Ευρυδίκη